W jakich sytuacjach rodzic może być pozbawiony władzy rodzicielskiej?

Władza rodzicielska to zbiór praw i obowiązków przysługujących rodzicom wobec swoich dzieci. Obejmuje ona między innymi opiekę nad dzieckiem, wykonywanie pieczy, zarządzanie majątkiem dziecka oraz reprezentowanie go w kontaktach z innymi osobami. W niektórych sytuacjach jednak, ze względu na dobro dziecka, sąd może podjąć decyzję o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej. W niniejszym artykule omówimy różne przypadki, w których może dojść do takiej sytuacji.

Jakie mogą być przyczyny pozbawienia władzy rodzicielskiej?

Pierwszą grupą przyczyn pozbawienia władzy rodzicielskiej są te związane z rażącym niedopełnianiem obowiązków rodzicielskich. Może to obejmować między innymi znęcanie się nad dzieckiem, niewykonywanie obowiązków alimentacyjnych czy długotrwałe pozostawanie bez kontaktu z dzieckiem. Sąd może także uwzględnić fakt, że rodzic nie zapewnia dziecku odpowiedniej opieki, nie dba o jego rozwój czy nie uczestniczy w życiu szkolnym i wychowawczym.

Kolejną przyczyną pozbawienia władzy rodzicielskiej może być uzależnienie od alkoholu lub narkotyków. Jeśli sąd uzna, że nałóg rodzica wpływa negatywnie na jego zdolność do wypełniania obowiązków rodzicielskich oraz stanowi zagrożenie dla dziecka, może podjąć decyzję o pozbawieniu go władzy rodzicielskiej.

W niektórych przypadkach przyczyną pozbawienia władzy rodzicielskiej może być również popełnienie przestępstwa przez rodzica. Jeśli przestępstwo to ma związek z dzieckiem lub jego opieką, sąd może uznać, że dalsze pozostawanie dziecka pod władzą tego rodzica nie jest dla niego korzystne.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a ograniczenie władzy rodzicielskiej

Warto zaznaczyć, że pozbawienie władzy rodzicielskiej to ostateczność, do której sięga się tylko wtedy, gdy inne środki okazują się niewystarczające. Często przed podjęciem decyzji o pozbawieniu władzy rodzicielskiej sąd stosuje ograniczenie tej władzy. Oznacza to, że rodzicowi zostaje przyznane jedynie prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem, ale nie może on podejmować samodzielnych decyzji dotyczących opieki czy majątku dziecka.

Decyzję o pozbawieniu władzy rodzicielskiej podejmuje sąd rodzinny. Proces może zostać wszczęty na wniosek jednego z rodziców, dziecka, kuratora sądowego, Rzecznika Praw Dziecka lub organu opieki społecznej. W toku postępowania sądowego sąd bada, czy przyczyny pozbawienia władzy rodzicielskiej mają wystarczające podstawy oraz czy takie rozwiązanie jest zgodne z dobrem dziecka.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej oznacza utratę wszelkich praw i obowiązków wynikających z tej władzy. Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nie może podejmować decyzji dotyczących opieki nad dzieckiem, zarządzania jego majątkiem czy reprezentowania go w kontaktach z innymi osobami. W praktyce oznacza to także utratę prawa do utrzymywania kontaktów z dzieckiem, chyba że sąd wyda wyrok regulujący te kontakty.

W przypadku pozbawienia władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, drugi z nich sprawuje samodzielnie pełną władzę rodzicielską. Jeśli jednak obydwoje rodzice zostaną pozbawieni tej władzy, sąd może powierzyć opiekę nad dzieckiem innym osobom, takim jak dziadkowie, krewni czy osoby bliskie dziecku.